آزمایش تراکم استخوان: راهنمای جامع

آزمایش تراکم استخوان، که به عنوان دانسیتومتری استخوان نیز شناخته می‌شود، روشی برای اندازه‌گیری تراکم مواد معدنی در استخوان‌ها است. این آزمایش به منظور تشخیص و پیشگیری از پوکی استخوان انجام می‌شود. استخوان‌ها بخش مهمی از بدن هستند که به ما استحکام، تحرک و محافظت از اندام‌های داخلی را می‌دهند. با افزایش سن، استخوان‌ها به طور طبیعی ضعیف‌تر می‌شوند. این امر می‌تواند منجر به پوکی استخوان، بیماریی شود که استخوان‌ها را ضعیف و شکننده می‌کند. پوکی استخوان خطر شکستگی را افزایش می‌دهد، به خصوص در لگن، ستون فقرات و مچ دست.

آزمایش تراکم استخوان چیست؟

آزمایش تراکم استخوان یا دانسیتومتری استخوان (BMD) روشی برای اندازه‌گیری تراکم مواد معدنی استخوان، به خصوص در ستون فقرات، لگن و مچ دست است. این آزمایش به پزشک شما کمک می‌کند تا:

• پوکی استخوان را تشخیص دهد: پوکی استخوان یک بیماری است که باعث ضعیف شدن استخوان‌ها می‌شود و خطر شکستگی را افزایش می‌دهد.
• خطر شکستگی را پیش‌بینی کند: با دانستن تراکم استخوان شما، پزشک می‌تواند احتمال شکستگی شما را در آینده تخمین بزند.
• اثربخشی درمان پوکی استخوان را رصد کند: اگر پوکی استخوان دارید، پزشک شما می‌تواند از آزمایش تراکم استخوان برای بررسی اثربخشی درمان شما استفاده کند.

چرا باید آزمایش تراکم استخوان انجام دهیم؟

آزمایش تراکم استخوان می‌تواند برای موارد زیر انجام شود:

• تشخیص پوکی استخوان: پوکی استخوان بیماری است که باعث ضعیف و شکننده شدن استخوان‌ها می‌شود و خطر شکستگی را افزایش می‌دهد. این بیماری اغلب بدون علامت است، بنابراین آزمایش تراکم استخوان بهترین راه برای تشخیص آن است.
• پیش‌بینی خطر شکستگی: آزمایش تراکم استخوان می‌تواند به پزشک شما در تخمین خطر شکستگی در آینده کمک کند.
• بررسی اثربخشی درمان: اگر برای پوکی استخوان تحت درمان هستید، آزمایش تراکم استخوان می‌تواند به پزشک شما در بررسی اثربخشی درمان کمک کند.

چه کسانی باید آزمایش تراکم استخوان انجام دهند؟

انجمن ملی پوکی استخوان (NOF) توصیه می‌کند که زنان بالای 65 سال و مردان بالای 70 سال آزمایش تراکم استخوان انجام دهند. افراد جوان‌تر در صورت داشتن عوامل خطر پوکی استخوان، مانند سابقه خانوادگی پوکی استخوان، مصرف داروهای خاص یا شکستگی‌های بدون دلیل، ممکن است نیاز به آزمایش تراکم استخوان داشته باشند.

انواع آزمایش تراکم استخوان

دو نوع اصلی آزمایش تراکم استخوان وجود دارد:

• DEXA: این نوع آزمایش رایج‌ترین نوع آزمایش تراکم استخوان است. DEXA از اشعه ایکس با دوز کم برای اندازه‌گیری تراکم استخوان در ستون فقرات و لگن استفاده می‌کند.
• سنجش تراکم استخوان با اشعه ایکس تک فوتونی (SPA): این نوع آزمایش از اشعه ایکس با دوز کم برای اندازه‌گیری تراکم استخوان در مچ دست یا پاشنه پا استفاده می‌کند.

آزمایش تراکم استخوان چگونه انجام می‌شود؟

آزمایش تراکم استخوان بدون درد و غیرتهاجمی است. شما روی یک تخت دراز می‌کشید و دستگاه اسکنر از بالای بدن شما عبور می‌کند. این آزمایش معمولاً 10 تا 15 دقیقه طول می‌کشد.

مراحل انجام آزمایش تراکم استخوان:

1. شما باید لباس‌های گشاد و بدون زیپ و دکمه بپوشید.
2. روی یک تخت دراز می‌کشید و دستگاه اسکنر از بالای بدن شما عبور می‌کند.
3. دستگاه اشعه ایکس با دوز کم برای اندازه‌گیری تراکم استخوان استفاده می‌کند.
4. این آزمایش معمولاً 10 تا 15 دقیقه طول می‌کشد.

نکاتی که باید قبل از آزمایش تراکم استخوان به خاطر داشته باشید:

• از 24 ساعت قبل از آزمایش، از مصرف کلسیم و مکمل‌های ویتامین D خودداری کنید.
• اگر باردار هستید یا شیرده می‌دهید، به پزشک خود اطلاع دهید.
• اگر اخیراً آزمایش اشعه ایکس با باریم انجام داده‌اید، به پزشک خود اطلاع دهید.

نتایج آزمایش تراکم استخوان

نتایج آزمایش تراکم استخوان به صورت نمره T گزارش می‌شود. نمره T مقایسه تراکم استخوان شما با تراکم استخوان یک فرد جوان و سالم است. نمره T منفی به معنای تراکم استخوان پایین‌تر از حد نرمال و خطر بیشتر شکستگی است.

نمره T	تفسیر
بیشتر از 1	تراکم استخوان طبیعی
1- تا 2.5-	تراکم استخوان پایین‌تر از حد نرمال
2.5- یا کمتر	پوکی استخوان

عوامل خطر پوکی استخوان

• سن: با افزایش سن، خطر پوکی استخوان افزایش می‌یابد.
• جنسیت: زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند.
• سابقه خانوادگی: اگر یکی از اعضای خانواده شما مبتلا به پوکی استخوان باشد، شما نیز در معرض خطر بیشتری هستید.
• نژاد: زنان سفیدپوست و آسیایی بیشتر از زنان سیاه‌پوست و اسپانیایی‌تبار در معرض خطر پوکی استخوان هستند.
• یائسگی: یائسگی در زنان می‌تواند منجر به کاهش تراکم استخوان شود.
• کمبود کلسیم و ویتامین D: کلسیم و ویتامین D برای سلامت استخوان ضروری هستند. کمبود این مواد می‌تواند خطر پوکی استخوان را افزایش دهد.
• مصرف برخی داروها: برخی داروها، مانند داروهای استروئیدی، می‌توانند خطر پوکی استخوان را افزایش دهند.
• بیماری‌های خاص: برخی بیماری‌ها، مانند آرتریت روماتوئید و بیماری‌های گوارشی، می‌توانند خطر پوکی استخوان را افزایش دهند.
• شیوه زندگی: عدم فعالیت بدنی، سیگار کشیدن و مصرف زیاد الکل می‌تواند خطر پوکی استخوان را افزایش دهد.

راه‌های پیشگیری از پوکی استخوان:

• مصرف کافی کلسیم و ویتامین D:
  • زنان 19 تا 50 ساله به 1000 میلی‌گرم کلسیم در روز و زنان 51 ساله و بالاتر به 1200 میلی‌گرم کلسیم در روز نیاز دارند.
  • مردان 19 تا 70 ساله به 1000 میلی‌گرم کلسیم در روز و مردان 71 ساله و بالاتر به 1200 میلی‌گرم کلسیم در روز نیاز دارند.
  • همه افراد 18 ساله و بالاتر به 600 واحد بین‌المللی (IU) ویتامین D در روز نیاز دارند.
• ورزش منظم:
  • ورزش‌های تحمل وزن، مانند پیاده‌روی، دویدن و رقص، می‌توانند به تقویت استخوان‌ها کمک کنند.
  • ورزش‌های قدرتی، مانند بلند کردن وزنه، می‌توانند به حفظ توده عضلانی کمک کنند که برای سلامت استخوان نیز مهم است.
• ترک سیگار:
  • سیگار کشیدن می‌تواند خطر پوکی استخوان را افزایش دهد.
• محدود کردن مصرف الکل:
  • مصرف زیاد الکل می‌تواند خطر پوکی استخوان را افزایش دهد.

درمان پوکی استخوان:

درمان پوکی استخوان به عوامل مختلفی، از جمله سن، جنس، نمره T و سابقه شکستگی بستگی دارد. درمان‌های پوکی استخوان شامل موارد زیر می‌شود:

• داروهای پوکی استخوان:
  • داروهای مختلفی برای درمان پوکی استخوان وجود دارد. پزشک شما می‌تواند به شما در انتخاب داروی مناسب کمک کند.
• تغییر در شیوه زندگی:
  • تغییراتی در شیوه زندگی، مانند ورزش منظم و رژیم غذایی سالم، می‌تواند به تقویت استخوان‌ها و کاهش خطر شکستگی کمک کند.

محدودیت‌های آزمایش تراکم استخوان:

• آزمایش تراکم استخوان فقط تراکم استخوان را اندازه‌گیری می‌کند: این آزمایش اطلاعاتی در مورد کیفیت استخوان یا خطر شکستگی در آینده ارائه نمی‌دهد.
• آزمایش تراکم استخوان می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار گیرد:
  • برخی از عوامل، مانند آرتریت روماتوئید، می‌توانند نتایج آزمایش را نادرست نشان دهند.
• آزمایش تراکم استخوان برای همه افراد مناسب نیست:
  • زنان باردار یا شیرده نباید آزمایش تراکم استخوان انجام دهند.

عواملی که بر تراکم استخوان تاثیر می‌گذارند

علاوه بر عواملی که در بالا ذکر شد، عوامل دیگری نیز می‌توانند بر تراکم استخوان تاثیر بگذارند، از جمله:

• ژنتیک: اگر سابقه خانوادگی پوکی استخوان دارید، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستید.
• نژاد: زنان سفیدپوست و آسیایی بیشتر از زنان سیاه‌پوست و اسپانیایی‌تبار در معرض خطر پوکی استخوان هستند.
• وضعیت اقتصادی-اجتماعی: افراد با سطح socio-economic پایین‌تر در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان هستند.
• داروها: برخی از داروها، مانند داروهای استروئیدی، می‌توانند خطر پوکی استخوان را افزایش

راهکارهای حفظ سلامت استخوان

علاوه بر اقداماتی که در بالا برای پیشگیری از پوکی استخوان ذکر شد، می‌توانید با انجام اقداماتی، سلامت استخوان خود را حفظ کنید:

• مصرف غذاهای سالم:
  • غذاهایی که سرشار از کلسیم و ویتامین D هستند، مانند لبنیات، سبزیجات برگ سبز و ماهی، برای سلامت استخوان ضروری هستند.
• ورزش منظم:
  • ورزش‌های تحمل وزن، مانند پیاده‌روی، دویدن و رقص، می‌توانند به تقویت استخوان‌ها کمک کنند.
• ترک سیگار:
  • سیگار کشیدن می‌تواند خطر پوکی استخوان را افزایش دهد.
• محدود کردن مصرف الکل:
  • مصرف زیاد الکل می‌تواند خطر پوکی استخوان را افزایش دهد.

پوکی استخوان در مردان

پوکی استخوان بیشتر در زنان دیده می‌شود، اما مردان نیز می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند. در واقع، پوکی استخوان عامل حدود 20 درصد از شکستگی‌های لگن در مردان است.

عوامل خطر پوکی استخوان در مردان مشابه زنان است، اما برخی از عوامل خطر خاص برای مردان نیز وجود دارد، از جمله:

• کاهش سطح هورمون تستوسترون: با افزایش سن، سطح هورمون تستوسترون در مردان کاهش می‌یابد که می‌تواند منجر به ضعیف شدن استخوان‌ها شود.
• مصرف برخی داروها: برخی از داروها، مانند داروهای استروئیدی و داروهای ضدتشنج، می‌توانند خطر پوکی استخوان را در مردان افزایش دهند.
• مشکلات سلامتی: برخی از مشکلات سلامتی، مانند بیماری‌های کبدی و کلیوی، می‌توانند خطر پوکی استخوان را در مردان افزایش

تشخیص و درمان پوکی استخوان در مردان

تشخیص و درمان پوکی استخوان در مردان مشابه زنان است. آزمایش تراکم استخوان بهترین راه برای تشخیص پوکی استخوان است. درمان پوکی استخوان در مردان شامل داروها و تغییراتی در شیوه زندگی می‌شود.

پیشگیری از پوکی استخوان در کودکان و نوجوانان

سلامت استخوان در کودکان و نوجوانان برای رشد و نمو مناسب آنها ضروری است. با انجام اقداماتی می‌توان از پوکی استخوان در کودکان و نوجوانان پیشگیری کرد، از جمله:

• تغذیه سالم:
  • مصرف کافی کلسیم و ویتامین D برای سلامت استخوان در کودکان و نوجوانان ضروری است.
  • لبنیات، سبزیجات برگ سبز و ماهی منابع خوبی از کلسیم هستند.
  • نور خورشید و مکمل‌ها منابع خوبی از ویتامین D هستند.
• ورزش منظم:
  • ورزش‌های تحمل وزن، مانند پیاده‌روی، دویدن و رقص، می‌توانند به تقویت استخوان‌ها در کودکان و نوجوانان کمک کنند.
  • ورزش‌های قدرتی، مانند بلند کردن وزنه، نیز می‌توانند به حفظ توده عضلانی کمک کنند که برای سلامت استخوان

پوکی استخوان در کودکان و نوجوانان

پوکی استخوان در کودکان و نوجوانان نادر است، اما می‌تواند رخ دهد. عوامل خطر پوکی استخوان در کودکان و نوجوانان مشابه بزرگسالان است، اما برخی از عوامل خطر خاص برای کودکان و نوجوانان نیز وجود دارد، از جمله:

• بیماری‌های خاص:برخی از بیماری‌ها، مانند آرتریت روماتوئید و بیماری‌های گوارشی، می‌توانند خطر پوکی استخوان را در کودکان و نوجوانان افزایش
• داروها: برخی از داروها، مانند داروهای استروئیدی، می‌توانند خطر پوکی استخوان را در کودکان و نوجوانان افزایش

تشخیص و درمان پوکی استخوان در کودکان و نوجوانان

تشخیص و درمان پوکی استخوان در کودکان و نوجوانان مشابه بزرگسالان است. آزمایش تراکم استخوان بهترین راه برای تشخیص پوکی استخوان است. درمان پوکی استخوان در کودکان و نوجوانان شامل داروها و تغییراتی در شیوه زندگی می‌شود.

منابع و اطلاعات بیشتر

برای اطلاعات بیشتر در مورد پوکی استخوان در کودکان و نوجوانان، می‌توانید به منابع زیر مراجعه کنید:

• انجمن ملی پوکی استخوان (NOF): https://www.nof.org/
• مؤسسه ملی بهداشت (NIH): https://www.niams.nih.gov/health-topics/osteoporosis
• مرکز کنترل بیماری‌ها (CDC)

آزمایش تراکم استخوان، آزمایشی ساده و بدون درد است که می‌تواند به تشخیص پوکی استخوان و پیشگیری از عواقب آن کمک کند. اگر در معرض خطر پوکی استخوان هستید، با پزشک خود در مورد انجام این آزمایش صحبت کنید.

آزمایش تراکم استخوان آزمایش تراکم استخوان آزمایش تراکم استخوان

سوالات متداول آزمایش تراکم استخوان